Podczas Retrospektywy Festiwalu NNW w Dębicy 12 grudnia 2023 roku, Sygnetami Niepodległości uhonorowano pośmiertnie żołnierzy oraz oficerów Obwodu Armii Krajowej Dębica więzionych i zamordowanych przez komunistów tuż po II wojnie światowej.
Sygnet Niepodległości to wyróżnienie przyznawane przez Międzynarodowy Festiwal Filmowy NNW świadkom historii bohatersko walczącym o wolność oraz niepodległości kraju.
Uhonorowania pośmiertnie otrzymali:
– Podpułkownik Ludwik Marszałek ps. “Wilk”, “Zbroja”.
– Podpułkownik Adam Lazarowicz ps. “Jadzik”, “Klamra”
– Podporucznik Stanisław Dydo ps. “Franek”, “Steinert”
– Kapitan Jan Klamut ps. “Górski”, “Przystań”
a także zamordowany przez komunistów żołnierz Batalionów Chłopskich Tomasza Piątek.
Nagrody odebrali bliscy uhonorowanych, którzy w końcu mogą odważnie i głośno mówić o tym, że w swojej rodzinie mieli bohaterów walki o wolność.
Wreszcie po tylu latach przywracamy pamięć osobom związanym z tym regionem, ale przede wszystkim przywracamy godność sobie. Nasi bohaterowie jej nigdy nie utracili ale my tak, przez lata nie mogąc ich honorować. Dziś możemy to zrobić. Przywracamy pamięć o antykomunistycznych bohaterach, to nasz obowiązek
– mówił prowadzący galę Retrospektywy Festiwalu NNW Romuald Rzeszutek, inicjator powstania największego w Polsce pomnika Żołnierzy Niezłomnych w Mielcu oraz autor książki „Chcieli nas zakopać! Nie wiedzieli, że jesteśmy ziarnem…”.
Międzynarodowy Festiwal Filmowy NNW gościł ze swoją Retrospektywą w Dębicy 11 i 12 grudnia 2023 roku. To była okazja do obejrzenia filmów nagrodzonych i pokazywanych w tym roku podczas 15. edycji festiwalu w Gdyni. W programie znalazło się osiem bezpłatnych pokazów filmowych a także Uroczysta Gala Retrospektywy, podczas której wręczono Sygnety NIepodległości. Galę uświetniło widowisko „Widzę kraj jakiś w oddali” w wykonaniu Grupy Artystycznej Safo oraz Akademii Tańca i Ruchu Soul Dance.
Retrospektywy to przede wszystkim pokazy filmów – Festiwal Filmowy Niepokorni Niezłomni Wyklęci w pigułce. W poniedziałek i wtorek w Dębicy w Domu Kultury Śnieżka można było zobaczyć m.in.dokument o opozycjoniście, który uderzył w twarz generała Jaruzelskiego („Stanisław Helski. Dlatego”);film o beatyfikowanej w tym roku rodzinie Ulmów z Markowej – zamordowanej za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej („Ulmowie. Błogosławiona rodzina”);dokumenty o bohaterach podziemia antykomunistycznego po II wojnie światowej np. „Inka. Zachowałam się jak trzeba” – o słynnej nastoletniej dziewczynie wyklętej Danucie „Ince” Siedzikównej czy film fabularny „Panna opętana” opowiadający o młodej i niepokornej bohaterce Powstania Styczniowego Henryce Pustowójtównej.
W czasie Retrospektywy NNW odbyły się także Interaktywne Warsztaty Filmowe dla młodzieży, podczas których młodzież z Dębicy dowiedziała się na czym polega praca z kamerą, zarówno od strony operatora, jak i reżysera czy dziennikarza. Jak przeprowadzać wywiady, jak ustawiać najlepszy kadr, co jest najważniejsze w kręceniu filmów np. dokumentalnych.
BIOGRAMY UHONOROWANYCH SYGNETAMI NIEPODLEGŁOŚCI
Podpułkownik Ludwik Marszałek ps. „Wilk”, „Zbroja” – urodzony 12 sierpnia 1912 roku w Brzezinach koło Wielopola Skrzyńskiego, syn Franciszka i Marii z domu Bujak. Harcerz, oficer służby stałej Wojska Polskiego, obserwator lotniczy, oficer szkoleniowy i komendant Obwodu Armii Krajowej Dębica, inspektor Inspektoratu Mielec „Nie” – Delegatury Sił Zbrojnych, kierownik Rejonu Mielec i Rejonu Krosno Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, kierownik Wydziału Propagandy Okręgu Rzeszów i ostatni kierownik Okręgu Wrocław Wolność i Niezawisłość, redaktor i drukarz podziemnego pisma „Ku Wolności”, aresztowany przez komunistów 12 grudnia 1947 roku, zamordowany 27 listopada 1948 roku we Wrocławiu.
Podpułkownik Adam Lazarowicz ps. “Jadzik”, “Klamra” – urodzony 12 października 1902 roku w Berezownicy Małej k. Zbaraża, syn Franciszka i Wandy z domu Ojak. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej, oficer Wojska Polskiego, student Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz społeczny, nauczyciel i komendant wojskowy Dębicy, zastępca i komendant Obwodu Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej Dębica, zastępca inspektora Inspektoratu Rzeszów AK, dowódca zgrupowań partyzanckich 5. Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej, inspektor Inspektoratu Rzeszów Armii Krajowej w Likwidacji oraz „Nie” i Delegatury Sił Zbrojnych, kierownik Okręgu Rzeszów i Wrocław Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, zastępca wiceprezesa Zarządu Obszaru Południowego, prezes Zarządu Obszaru Zachodniego i zastępca prezesa IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Aresztowany przez komunistów 5 grudnia 1947 roku, zamordowany 1 marca 1951 roku w Warszawie.
Podporucznik Stanisław Dydo ps. “Franek”, “Steinert” – urodzony 23 lutego 1922 roku w Brzezówce k. Dębicy, syn Karola i Emilii z domu Mędrak. Dowódca plutonu dywersyjnego Obwodu AK Dębica, łącznik Zarządu Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, kierownik łączności wewnętrznej Zarządu Obszaru Południowego, kierownik Wydziału Oraganizacyjnego i pełniący obowiązki kierownika Okręgu Wrocławskiego, organizator siatki WiN w Poznaniu, student Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownik Sekcji Lekkoatletycznej AZS we Wrocławiu. Aresztowany przez komunistów we Wrocławiu 18 grudnia 1947 roku, został zamordowany 27 listopada 1948 roku we Wrocławiu.
Kapitan Jan Klamut ps. “Górski”, “Przystań” – urodzony 14 października 1913 roku w Górze Ropczyckiej k. Sędziszowa Małopolskiego, syn Karola i Karoliny z domu Miś. Żołnierz 5. Pułku Strzelców Konnych w Dębicy, oficer Obwodu Armii Krajowej Dębica i 27 Pułku Piechoty 10. Sudeckiej Dywizji Piechoty, komendant Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego oraz informator Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Kłodzku. Student Uniwersytetu Jagiellońskiego. Aresztowany przez komunistów we Kłodzku 2 listopada 1948 roku, został zamordowany 27 listopada 1948 roku we Wrocławiu.
Tomasz Piątek – urodził się 16 października 1906 roku w Słupcu w powiecie staszowskim. W okresie międzywojennym był członkiem Stronnictwa Ludowego, w czasie okupacji niemieckiej Batalionów Chłopskich, natomiast po zakończeniu wojny był związany z Polskim Stronnictwem Ludowym. W okresie od grudnia 1948 roku do marca 1949 roku udzielał pomocy członkom nielegalnej organizacji Legion Czarnego Lwa podporucznika Władysława Pezdy pseudonim „Gruby Władek”, „Janosik”, „Zakatyń”, działającej w powiatach: sandomierskim, buskim, tarnobrzeskim i mieleckim. Zapewniał posiłek i nocleg oraz przechowywał archiwum i „bibułę” grupy. Po aresztowaniu, 19 lipca 1949 roku został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach na karę 2 lat pozbawienia wolności. Zmarł w trakcie odbywania kary w więzieniu w Raciborzu 28 października 1949 roku. Szczątki Tomasza Piątka zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej w listopadzie 2020 roku na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.
Organizatorzy Retrospektywy w Dębicy: Stowarzyszenie Scena Kultury, Burmistrz Miasta Dębicy i Urząd Miejski w Dębicy
Partnerzy: Miejski Ośrodek Kultury w Dębicy, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, oddział w Dębicy, Fundacja Non Notus
