O polskiej historii
Już po raz piąty odbyła się Lubelska Retrospektywa Festiwalu Filmowego „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci”. Przez kilka dni uczestnicy mieli wyjątkową możliwość obejrzeć filmy i wysłuchać dyskusji, poświęconych polskiej historii, w tym Żołnierzom Wyklętym. Ponadto wyróżniono bohaterów, którzy walczyli o wolną Polskę oraz osoby, które kultywują pamięć o polskiej walce o niepodległość.
Gala otwarcia V Lubelskiej Retrospektywy Festiwalu Filmowego „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci” odbyła się 23 kwietnia. Była to świetna okazja do ogłoszenia hasła tegorocznej IX edycji Festiwalu Filmowego „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci”. Zrobił to dyrektor Festiwalu NNW Arkadiusz Gołębiewski. Słowa „Wolna Polska w wolnym świecie” nawiązują do słów opozycjonisty i absolwenta Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II Janusza Krupskiego. Manifest ogłoszony został jesienią 1977 roku na łamach niezależnego pisma „Spotkania”.
W czasie gali wręczono odznaczenia zasłużonym kombatantom. Medale Pro Patria przekazał, w imieniu ministra J.J. Kasprzyka – szefa UdSKiOR, wojewoda lubelski Przemysław Czarnek. Dyrektor Festiwalu NNW Arkadiusz Gołębiewski wręczył Sygnety Niepodległości. Otrzymali je:
– pośmiertnie – Śp. Zofia Leszczyńska – żołnierz Armii Krajowej Obwodu Puławskiego, rejon 10. Zainicjowała wmurowanie na ścianach kaplicy cmentarnej przy ul. Unickiej w Lublinie ok. 280 tablic, upamiętniających osoby zamordowane w więzieniach i obozach niemieckich oraz sowieckich łagrach, aresztach NKWD i UB w latach 1944–1956,
– Halina Górska – wywieziona wraz z rodziną w 1940 roku do Północnego Kazachstanu (Pietropawłowska Obłast). Do Polski udało im się powrócić w 1946 roku. Od 1996 roku pani Halina Górska jest zaangażowana w aktywną działalność Związku Sybiraków,
– pośmiertnie – Śp. Stanisław Marczewski, ps. „Tadek” – od 1941 roku żołnierz ZWZ-AK. Od kwietnia 1944 roku był w oddziałach AK Aleksandra Sarkisowa, ps. „Szaruga” i cc Czesława Rossińskiego, ps. „Jemioła”. Od lutego 1945 roku był żołnierzem plutonu Zygmunta Piekarczyka, ps. „Szerszeń”, oddziału samoobrony AK „Zapory”,
– Jan Jabłoniec, ps. „Fiat” – żołnierz w VI samodzielnym plutonie 8 pułku piechoty. Był w oddziale Zdzisława Brońskiego „Uskoka” w 1944 roku.
W czasie gali otwarcia goście obejrzeli film pt. „Mój przyjaciel Laluś” w reżyserii Dariusza Walusiaka. Na koncercie poetycko – muzycznym pt. „Herbert i Niezłomni” zaśpiewała Dominika Świątek, zaś recytował Wojciech Machnicki.
W kolejnym dniu Retrospektywy zaprezentowano pięć filmów. Odbył się panel o polityce historycznej, monodram pt. „Inka. Zachowałam się jak trzeba” w wykonaniu Jagody Rall oraz spotkanie autorskie prof. Tomasza Panfila na temat książki o ks. generale Witoldzie Kiedrowskim. Na Retrospektywach nie mogło zabraknąć wydarzeń skierowanych do młodzieży. Odbyła się projekcja dwóch filmów, panel dyskusyjny „Służyć Polsce dzisiaj” i dyskusja z młodymi Polakami.
Ostatni dzień Retrospektyw przyniósł pokaz czterech filmów. Zaprezentowano obraz pt. „303” w reżyserii Tomasz Magierskiego, który został doceniony Nagrodą Dyrektora Festiwalu NNW. Widzowie obejrzeli też filmy: „Gusen – wojna o pamięć” w reżyserii Rafała Geremka, „Dotknięcie anioła” (wyróżniony przez kapitułę Nagrody im. Janusz Krupskiego) w reżyserii Marka Pawłowskiego oraz obraz Doroty Kosiarkiewicz pt.„Idąc ku wolności”. W panelu dyskusyjnym „Obraz Polski w świecie” wzięli udział: senator RP Jan Żaryn, dyrektor radiowej Trójki Adam Hlebowicz, reżyser Rafał Geremek. Moderatorem był dziennikarz Witold Gadowski. Retrospektywy zakończył spektakl Teatru Rapsodycznego pt. „Gryps – rzecz o Żołnierzach Niezłomnych” w reżyserii Macieja Orłowskiego.
Niezwykłym wydarzeniem w czasie V Retrospektywy w Lublinie było odśpiewanie Marszu oddziału „Zapory”. Zrobił to Marian Pawełczak, PS. „Morwa”, żołnierz patrolu „Grzechotnika” i „Ducha” oddziału Kedywu AK „Zapory”. Marsz to pieśń partyzancka, która powstała w najbardziej bitnym oddziale antykomunistycznej partyzantki, którego przywódcą był Hieronim Dekutowski, tytułowy „Zapora”. Autorem pieśni jest porucznik Jan Gabriołek, ps. „Grot”. Marsz towarzyszył żołnierzom tego oddziału „Zapory”, aż do 1963 roku, kiedy to padł ostatni jego członek sierżant Józef Franczak „Lalek”.
Retrospektywa to niezwykłe filmy, spektakle i dyskusje, poświęcone polskiej historii. Tej często dopiero odkrytej czy mało znanej. To wszystko sprawia, że jej klimat jest niepowtarzalny. Dlatego tak trudno doczekać się kolejnej edycji wydarzenia.
