Piłsudski Bronisław. Zesłaniec, etnograf, bohater

Piłsudski Bronisław. Zesłaniec, etnograf, bohater
reż. Waldemar Czechowski

Mało znana historia niezwykłego życia Bronisława Piłsudskiego – naukowca, antropologa i działacza społecznego. Starszy brat marszałka Józefa Piłsudskiego, wplątany w przygotowania zamachu na cara w 1887 roku, po odkryciu których został skazany na karę śmierci, zamienioną na 15 lat ciężkich robót na wyspie Sachalin. „Minęło już dla mnie przyjemne życie, które porównać mogę tylko do snu. Przyszło mi obudzić się jednak w tak strasznych okolicznościach” – pisał do ojca na początku zesłania. Szybko zainteresował się tubylcami z plemion Ajnów, Oroków: poznał ich problemy, nauczył sadzić ziemniaki i konserwować ryby, tym samym chroniąc ich przed głodową śmiercią. Z jego inicjatywy powstała szkoła, w której sam też uczył. Tam również ożenił się z krewną jednego z wodzów, z którą miał dwójkę dzieci. Z czasem, na wyspie Hokkaido zaczął prowadzić badania nad językiem i obyczajami Ajnów – tworzył zapisy, słowniki, robił nagrania na woskowych wałkach. To dzięki niemu ocalało ich kulturowe dziedzictwo.

Z filmu dowiadujemy się o życiu Bronisława Piłsudskiego – znanego przede wszystkim w Japonii antropologa-samouka, który nie miał możliwości ukończyć studiów, o jego późniejszych losach i o badaniach prowadzonych w na Podhalu. Mimo że był prekursorem pewnych technik badawczych – jest autorem nie tylko licznych zdjęć antropologicznych, ale też filmów, które niestety się nie zachowały – jego prace zostały docenione dopiero niemal 100 lat po śmierci.