Reportaż radiowy opowiada pewną historię, jednak to mówiący o niej ludzie budują emocje i tworzą siłę przekazu. W przypadku 13 dokumentów radiowych nominowanych w tym roku do nagrody Festiwalu NNW są to m.in. wspomnienia tych, którzy przeżyli koszmar wojny; życiorysy, przez wiele lat niedokończone, ukryte lub zakłamane; pełne emocji przekazy rodzinne a także opowieści z miejsc, gdzie wydarzenia historyczne są wciąż żywe.
Autorzy nominowanych dokumentów starają się m.in. odnaleźć świadków wydarzeń historycznych, dopóki jeszcze jest to możliwe, dopóki żyją ci co widzieli i ci co pamiętają. Jakub Tarka w „Prawdzie za podwójnym murem” oddaje głos więźniom jedynego niemieckiego dziecięcego obozu koncentracyjnego na terenie Polski, celowo ukrytego za murami łódzkiego getta. Dziś pozostała tylko garstka więźniów, którzy autorowi opowiadają o głodzie, chorobach, strachu i przemocy. Oczami dziecka widzieli koszmar także bohaterowie reportażu „Wola44” Marcina Pośpiecha. Ks. Stanisław Kicman, który w czasie Rzezi Woli miał 7 lat i będący wówczas nastolatkiem Wiesław Kępiński, wspominają miasto zrównane z ziemią, dramaty najbliższych i śmierć kolegów z podwórka. Bogdan Wasztyl w audycji „Pierwsi w Austchwitz”, opierając się na rozmowach z byłymi więźniami oraz ich relacjach, tworzy wielogłosową, dynamiczną opowieść o pierwszym okresie funkcjonowania obozu śmierci Auschwitz-Birkenau.
Misją reportażysty jest poszukiwanie prawdy o świecie i ludziach. A tworzywem, z którego budują swoje opowieści jest zawsze oryginalnie nagrany materiał dźwiękowy. To co czyni reportaż radiowy zjawiskiem wyjątkowym, to właśnie ten szeroko rozumiany dźwięk: ludzki głos, w którym zawsze ukryte są emocje, dźwięki natury, odpowiednia muzyka, czy operowanie ciszą, która właściwie użyta potrafi być bardzo głośna i zastąpić niejeden słowny komentarz – mówi Irena Piłatowska-Mądry, przewodnicząca jury w kategorii Dokument Radiowy.
Silne więzi rodzinne, wspominanie i utrwalanie historii przodków, docieranie do prawdy o ich życiu to treść reportaży „Zbąszyń 1938” Kamila Hypkiego, „Nie honor było się poddać” Lecha Pilarskiego i „Mecz, który zapamiętam do końca życia” Michała Rzepiaka. Pierwszy z nich to audycja zrealizowana w czasie sentymentalnej podróży do Zbąszynia potomków polskich Żydów, którzy w 1938 roku zostali nagle deportowani z III Rzeszy w ramach „Polenaktion”. Z kolei Lech Pilarski, poprzez wspomnienie bohaterskiej obrony Nowogrodu we wrześniu 1939, snuje opowieść o losie rodziny kpt. Eugeniusza Kordjaczyńskiego, która przez długi czas nie wiedziała, gdzie poległ ich przodek i niezłomny obrońca miasta. Sprawę wyjaśniono dopiero niedawno. Reportaż Michała Rzepiaka ma charakter osobisty. Opowiada historię życia dziadka autora – Michała Franka, który jako sprawozdawca Polskiego Radia relacjonował pierwszy w historii występ polskiej drużyny narodowej na Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej. Potem, w czasie II wojny światowej, działał w ZWZ/AK. Został zamordowany w Auschwitz w wieku 35 lat.
Podobne do tej ostatniej historie biograficzne, próby utrwalenia ludzkich losów, ocalenia życiorysów od zapomnienia to treść audycji „Ksiądz Władysław Gurgacz. Mężny kapelan Niezłomnych” Roksany Szczypty-Szczęch o jezuicie z Sądecczyzny, „By sumą kar wszystkich mnie tylko karano” o Rotmistrzu Witoldzie Pileckim autorstwa Izabeli Patek czy „To był Obywatel. Opowieść o Szymonie Pawlickim” Marzeny Bakowskiej traktujący o życiu nieco zapomnianego działacza pierwszej Solidarności i człowieka, który miał znaczący udział w budowaniu solidarnościowej historii.
Czasy Solidarności są także tematem „Trzynastego grudnia roku pamiętnego” Sebastiana Reńcy. To słuchowisko o pierwszych dniach stanu wojennego, pokazujące jak wydarzenia historyczne wplątywały się w codzienność Polaków i dramatycznie zmieniały życie zwykłych ludzi.
O tym co działo się kilka lat później i wstrząsnęło Polakami usłyszymy w audycji „System zła” Tomasza Jeleńskiego. To rzecz o jednej z najbardziej ohydnych zbrodni komunistycznych lat 80-tych, porwaniu i zamordowaniu księdza Jerzego Popiełuszki. Twórca dokumentu szuka odpowiedzi na pytanie czy i jak był w to zamieszany kierowca kapłana Solidarności, Waldemar Chrostowski. W audycji zostały wykorzystane archiwalne nagrania powstałe tuż po porwaniu księdza, nieznane wcześniej i nigdzie nie publikowane.
Czasem, dzięki tym opowieściom zrodzi się pytanie, które w słuchaczu będzie wciąż rezonować i domagać się odpowiedzi. Innym razem historie te pozwolą coś nowego odkryć, zrozumieć, może lepiej poznać fakty, czy siebie samego poprzez przyglądanie się i przeżywanie cudzych losów. I to jest siła reportażu – dodaje Piłatowska-Mądry.
Próbę odkłamania historii podejmuje także Dominik Gil w „Kropli pamięci”. Przy okazji wystawy „Niedokończone msze wołyńskie, martyrologium duchowieństwa wołyńskiego ofiar zbrodni nacjonalistów ukraińskich w czasie II wojny światowej”, postawę duchowieństwa w tych tragicznych dniach omawiają m.in. historycy i Kresowiacy.
Wołyń to jedno z miejsc, gdzie historia jest wciąż żywa, podobnie jak Radzymin i Ossów, gdzie rozegrała się jedna z najważniejszych bitew w dziejach nowożytnej Europy. „Cud w oparach mgły” autorstwa Czesławy Borowik i Tomasza Najdy to próba zrozumienia historii i odpowiedzi na pytanie w jakim sensie zwycięstwo było „Cudem nad Wisłą”.
Zwycięzcę w kategorii dokumentu radiowego wybierze jury w składzie: Irena Piłatowska-Mądry, Anna Sekudewicz-Rączaszek i Witold Banach.
Fundatorem nagród w konkursie radiowym jest POLSKIE RADIO.
NOMINACJE W KATEGORII KONKURS RADIOWY
By sumą kar wszystkich mnie tylko karano Izabela Patek
Cud w oparach mgły Czesława Borowik, Tomasz Najda
Kropla pamięci Dominik Gil
Ksiądz Władysław Gurgacz. Mężny kapelan Niezłomnych Roksana Szczypta-Szczęch
Mecz, który zapamiętam do końca życia Michał Rzepiak
Nie honor było się poddać Lech Pilarski
Pierwsi w Austchwitz Bogdan Wasztyl
Prawda za podwójnym murem Jakub Tarka
System zła Tomasz Jeleński
To był Obywatel. Opowieść o Szymonie Pawlickim Marzena Bakowska
Trzynastego grudnia roku pamiętnego Sebastian Reńca
Wola 44 Marcin Pośpiech
Zbąszyń 1938 Kamil Hypki
Patronat Narodowy w Stulecie Odzyskania Niepodległości nad XIII Festiwalem Filmowym NNW objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda
Organizatorami festiwalu są STOWARZYSZENIE SCENA KULTURY I MIASTO GDYNIA
Partnerem Generalnym XIII Festiwalu NNW jest PKN ORLEN
Festiwal został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszy Promocji Kultury
Festiwal Współfinansowany jest przez Polski Instytut Sztuki Filmowej
