Pamiętajmy o tych mundurach…

Pamiętajmy o tych mundurach…

– mówił prof. Krzysztof Szwagrzyk, wspominając o Żołnierzach Wyklętych i o tym, że byli to żołnierze Wojska Polskiego, którzy do końca nosili mundury

Na spotkaniu po filmie „Ostatni leśni” Tadeusza Arciucha rozmawiali Jacek Pawłowicz (dyr. MŹWiWP PRL), dr hab. Piotr Niwiński (HISTORYK, PUBLICYSTA), dr Zdzisława Smarzak-Bożyk (lekarz, której rodzina ukrywała Józefa Franczaka „Lalka”), dr hab. Krzysztof Szwagrzyk (HISTORYK, ZASTĘPCA PREZESA IPN). Gościem specjalnym był syn Franczaka – Marek.

Dr Zdzisława opowiadała o swoich spotkaniach z „Lalkiem”, kiedy czasem rozmawiał z jej rodzicami, mówiła jak wszyscy dbali o jego kryjówkę, o to, by przetrwał. To Franczak powiedział jej rodzicom, żeby kształcili swoją córkę.

Dr Piotr Niwiński dodał, że film sprzed 25 lat już dziś się nieco zdezaktualizował, mamy inną świadomość historii podziemia niepodległościowego i inny jest stan badań naukowych. Kiedy przekopał wiele tysięcy akt dotyczących Franczaka, znalazł m.in. takie jego słowa: „Polskę sprzedali Rosjanom, nie ma szans by ona się zmieniła, musimy zachować co jest dobre”. I taki był cel działania „Lalka”, jego ciągła obecność paraliżowała działalność władzy komunistycznej na tamtym terenie. Ludzie mimo zagrożenia nie wahali się go ukrywać, bo bardzo go szanowali, był dla nich wielkim autorytetem.

Dziś wiemy też że Franczak nie był ostatnim Żołnierzem Wyklętym – Antoni Dołęga ukrywał się do lat 80., niektórzy dotrwali do lat 90. Jedna ze znaczących postaci życia społecznego w Trójmieście zmarła całkiem niedawno, dopiero przed śmiercią powiedziała synowi o swojej walce. Na nagrobku wyryto prawdziwe dane.

Szwagrzyk zaznaczył, że szacunki mówią o ok. 180 tys ludzi walczących w podziemiu antykomunistycznym. To była ogromna liczba, skala tego oporu i liczba zaangażowanych w niego ludzi. Ostatni leśni, którzy ginęli z bronią w ręku to rok był 1953, potem to już są pojedyncze przypadki. „Tych, których zabijano, fotografowano, często widzimy mundury Wojska Polskiego, ryngrafy, orzełki – oni byli nadal żołnierzami polskiej armii, za takich się uważali do końca. Byli symbolem, dawali świadectwo, choć nic nie mogli osiągnąć.

Dziś nadal słyszymy w przestrzeni publicznej, że ta walka była niepotrzebna, dla pewnych środowisk Żołnierze Wyklęci zawsze pozostaną takimi, jak opisywały ich akty urzędu bezpieczeństwa… Przykre, ale to się, moim zdaniem nigdy nie zakończy” – powiedział prof. Szwagrzyk.