Laureaci Drzwi do Wolności Gali Finałowej 15. Festiwalu Filmowego NNW

Trandycyjnie podczas gali finałowej Festiwalu NNW wręczone zostały nagrody Drzwi do Wolności bohaterom drugiego planu, walczącym o wolność i pomagającym walkę prowadzić.

Drzwi do Wolności podczas sobotniej uroczystości otrzymali:

Stanisław Aseyev
Nie da się ukryć, że od 24 lutego 2022 roku, od momentu brutalnej rosyjskiej inwazji na Ukrainę zmieniła się otaczająca nas rzeczywistość. Inną wartość mają filmy, których autorzy zastanawiają się nad ceną wolności, inaczej postrzegamy naszych kolegów filmowców, którzy mimo zagrożenia życia pracują na niebezpiecznym terenie.

Gala finałowa 15. Festiwalu NNW jest swego rodzaju manifestem, wyrazem naszej niezgody na naruszanie granic jakiegokolwiek kraju i sprzeciwem wobec ograniczaniu wolności ludzi. Stanisław Aseyev, ukraiński dziennikarz, otrzymał Drzwi do Wolności przed Festiwalem, gdyż dostał powołanie do wojska i pojechał na front, by bronić swojej ojczyzny.

Andrzej Poczobut
Rosyjski imperializm emanuje na kraje sąsiednie i powoduje, że nie można w nich czuć się wolnym. Specjalne Drzwi do Wolności wręczone zostały Andrzejowi Poczobutowi, więźniowi politycznemu reżimu Łukaszenki, polsko-białoruskiemu dziennikarzowi, działaczowi mniejszości polskiej na Białorusi i więźniowi politycznemu. Ekspertowi od spraw związanych z historią służb specjalnych ZSRR. Za rzekome znieważenie Aleksandra Łukaszenki w 2011 roku został skazany na 3 lata więzienia. Ponownie aresztowany w marcu 2021 roku. Sąd obwodowy w Grodnie skazał go na 8 lat więzienia o zaostrzonym rygorze. W sierpniu 2023 został ukarany półrocznym pobytem w karcerze.

Wyróżnienie odebrał Michał Dworczyk, minister w Kancelarii Premiera, który od lat wspiera naszych przyjaciół z Białorusi w walce o wolność. Wierzę, że moment Andrzej wyjdzie na wolność, i będzie się cieszył zasłużonym szacunkiem, a ci, którzy go uwięzili poniosą zasłużoną karę. Statuetkę przekazał Marek Piekarczyk.

Jadwiga Morawiecka
Andrzej Kołodziej, legenda gdyńskiej Solidarności Walczącej, wręczył nagrodę Marcie Morawieckiej, która odebrała ją w imieniu Mamy.

Mamusiu, byłaś i jesteś filarem naszej rodziny. Twoje marzenia się spełniły. Trwałaś przy mężu i nic bez ciebie by się nie wydarzyło. Na wieść o przyznaniu nagrody powiedziałaś: robiłam to co trzeba, nic więcej.

Mateusz Szpytma
Dr Marek Szymaniak, zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, wręczył Drzwi do wolności dr. Mateuszowi Szpytmie, zastępcy prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, w którym pracuje od 23 lat. Szczególne miejsce zarówno w jego badaniach, jak i w pracy popularyzatorskiej zajmuje historia rodziny Ulmów, zamordowanej przez Niemców 24 marca 1944 roku. Dr Mateusz Szpytma jest pomysłodawcą i twórcą Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

To wielkie wyróżnienie na tym Festiwalu. Ale bez IPN-u upamiętnienia rodziny Ulmów, by nie było – dziękował Szpytma.

Danuta i Stanisław Ignaciukowie
Edward Janus, gość festiwalu, który wraz z córką przyleciał z USA, wręczył nagrodę Danucie i Stanisławowi Ignaciukom, małżeństwu, które kierowało Domem Dziecka na Demptowie. Ich wychowankiem był Janus.

Najwięcej przyjemności zrobiło nam to, że dostaliśmy to wyróżnienie od Edwarda. Biorąc pod uwagę jego działalność patriotyczną nasz wkład był bardzo mały w tej jego pracy, myśmy tylko przechowali jego materiały. Nie czujemy się bohaterami – powiedzieli.

Adiya Ganbaatar
Drzwi do wolności przyjacielowi z Mongolii Adiya Ganbaatarowi, byłemu ambasadorowi nadzwyczajnemu i pełnomocnemu Mongolii w Polsce, wręczyła Lucyna Harc, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Na początku lat 90. Ganbaatar Adiya przyjechał do Polski wraz ze swoimi kolegami z opozycji, by szukać u działaczy Solidarności pomocy dla przemian demokratycznych w Mongolii. Nawiązali intensywną współpracę, która okazała się bardzo owocna dla obu stron.

Uhonorowany powiedział: Boimy się przyszłości, bo graniczymy z Rosją i Chinami, dlatego szukamy rozwiązań. Ten festiwal dał mi dużo do myślenia, musimy zrobić coś takiego w Mongolii. Zapraszam wszystkich do odwiedzenia mojego kraju, jesteśmy otwarci na innych.

Adam Makowicz
Festiwal NNW to od kilku lat impreza międzynarodowa, dobrze widać to w uhonorowaniach. Marek Probosz, polski aktor, który od lat pracuje w Stanach Zjednoczonych, wręczył nagrodę Adamowi Makowiczowi, wybitnemu pianiście, mistrzowi improwizacji, legendzie jazzu. Wraz z trębaczem Tomaszem Stańko założył niegdyś grupę „Jazz Darings” uważaną za pierwsze europejskie combo freejazzowe. Po wprowadzeniu w Polsce w 1981 roku stanu wojennego wraz z innymi polskimi artystami mieszkającymi w Stanach Zjednoczonych Makowicz wziął udział w emitowanym na cały świat programie telewizyjnym zorganizowanym z inicjatywy prezydenta Ronalda Reagana „Żeby Polska była Polską”, co definitywnie zamknęło mu na długie lata możliwość przyjazdu do kraju.

Zawsze się zastanawiam czy jestem warty takich wyróżnień, bo z domu wyniosłem skromność, wolę się wypowiadać muzyką, słowa wszystkiego nie oddadzą – powiedział Makowicz.

Władysław Nehrebecki
Drzwi do wolności dla Nehrebeckiego wręczyła, na ręce córki Marzeny, Magdalena Piejko, zastępca dyrektora Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego. Władysław Nehrebecki to polski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, autor komiksów, twórca filmów animowanych, filmowy ojciec postaci Bolka i Lolka. Jeden z pionierów polskiej animacji. Był pomysłodawcą i autorem wielu serii dla dzieci, takich jak „Przygody Błękitnego Rycerzyka” czy „Porwanie Baltazara Gąbki”.

Żałuję, że nie ma ze mną taty, bo byłby dumny z tej nagrody. Był prawdziwym pionierem w swym zawodzie, założył kilka studiów filmowych, a „Wielką podróż Bolka i Lolka” obejrzało ponad 16 milionów ludzi – mówiła Marzena Nehrebecka.

Polska Fundacja Narodowa
Festiwal NNW to coś więcej niż impreza filmowa, to instytucja, która dba o polską pamięć. Dlatego Drzwi do Wolności trafiły do rąk prezesa Polskiej Fundacji Narodowej, Marcina Zarzeckiego. Przekazali je dr Réka Földváryné Kiss, szefowa węgierskiego IPN i Petr Blažek, czeski historyk z Muzeum Pamięci XX wieku w Pradze.

Z pasji Arkadiusza powstał ten Festiwal, i z takiej pasji powstało Muzeum Ofiar Komunizmu. To dzięki naszym przyjaciołom z Europy Środkowo-Wschodniej i ze Stanów można je było zbudować, dzięki temu możemy przybliżać historię naszego kraju i uczyć o martyrologii 100 milionów ofiar komunizmu na całym świecie – mówił dr Zarzecki.

Áron Márton
Drzwi do Wolności dla biskupa siedmiogrodzkiego wręczył prof. Jan Żaryn. Odebrał je dr Pál Attila Illés, konsul generalny Republiki Węgierskiej w Gdańsku. Áron Márton był węgierskim prałatem rzymskokatolickim, który służył jako biskup Alba Iulia w Rumunii. W maju 1944 roku wystąpił przeciwko deportacji węgierskich Żydów, a także w obronie praw mniejszości węgierskiej w Rumunii. W 1949 roku został aresztowany po zarzutem zdrady. Skazano go na karę dziesięciu lat ciężkiego więzienia i dożywotnich robót przymusowych.

W najgorszych czasach pokazywał mieszkańcom Siedmiogrodu drogę do wolności – powiedział Illés.

Andrzej Marek Ostrowski
Siostrzeniec rtm. Witolda Pileckiego wręczyła dr Magdalena Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego. Rotmistrz był dla niego wyjątkową osobą – zastępował mu ojca, podczas gdy jego własny ojciec (porucznik kawalerii) do wyzwolenia przebywał w obozach jenieckich w Woldenbergu i Murnau. Ostrowski od wielu lat wypełnia testament swojej mamy, Eleonory, prezentując postać Pileckiego młodzieży i dając świadectwo kolejnym pokoleniom.

Jestem pasem transmisyjnym, mam przenieść tę nagrodę do ludzi, którzy nie doczekali czasów, by ich uhonorować – mówił Andrzej Ostrowski.

Prof. Stanisław Gebhard
Wojciech Kaczmarczyk, dyrektor Narodowego Instytutu Wolności, wręczył Drzwi do Wolności prof. Stanisławowi Gebhardowi, który w latach II wojny światowej był żołnierzem Szarych Szeregów i Armii Krajowej, po aresztowaniu więźniem obozów koncentracyjnych Gross Rosen i Mauthausen. Do roku 1990 pozostawał na emigracji. Angażował się w działalność wielu polskich organizacji społecznych i kulturalnych na wychodźstwie, m.in.: Związku Studentów Polskich, Związku Młodych Unii Federalnej Europy, Związku b. żołnierzy AK, Macierzy Szkolnej w Anglii, potem Grupy „Merkuriusza”, Rady Polaków we Włoszech i Klubu Polskiego w Rzymie. Profesor powiedział podczas Gali:

Od kiedy skończyłem 12 lat poświęciłem wszystkie dni możliwe dla pracy dla Polski, wy jesteście dowodem polskości tych ziem.

Bogusław Nizieński
Marek Franczak, syn Józefa Franczaka „Lalusia”, ostatniego Żołnierza Wyklętego i Jacek Pawłowicz wicedyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie, wręczyli nagrodę dla sędziego Bogusława Nizieńskiego, prawnika, Kawaler Orderu Orła Białego. W czasie II wojny światowej jako 16-latek walczył w szeregach Armii Krajowej pod pseudonimem „Sokół”. Od lipca 1990 roku był sędzią Sądu Najwyższego, przeprowadzał rehabilitację niewinnie skazanych w okresie stalinizmu. Pełnił także funkcję Rzecznika Interesu Publicznego. Jego obowiązkiem było sprawdzanie oświadczeń polityków i urzędników na temat ich współpracy ze służbami PRL.

To dla mnie wielki dzień, spotykamy się dziś my wygnańcy z Wilna, bo to nasze miasto, daj Boże, żeby los tego miasta był zbieżny z naszymi oczekiwaniami. Wołam do was: Niech żyje Polska! – krzyknął na koniec swego wystąpienia Nizieński.

Stan Borys
Wielokrotnie podczas tej edycji słyszeliśmy historię o tym, jak wielkim powiewem wolności było wykonanie przez Stana Borysa „Jaskółki zniewolonej” na deskach opolskiego amfiteatru. Trudno uwierzyć, że mija właśnie pół wieku od tego wydarzenia. Drzwi do wolności dla Stana Borysa wręczyli Norbert „Smoła” Smoliński i Arkadiusz Gołębiewski. Kiedy Jaskółka została uwolniona przez cenzurę na Mysiej, zrozumiałem, że stałem się niezłomnym i jednocześnie wyklętym. Nie zmieniliśmy tekstu mimo nacisków. Piosenka stała się swoistym hymnem pokolenia, bo ludzie czuli się wtedy podobnie uwięzieni – powiedział Stan Borys.

Patronat Honorowy nad 15. Międzynarodowym Festiwalem Filmowym NNW objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda
Organizatorami festiwalu są Stowarzyszenie Scena Kultury i Miasto Gdynia

Festiwal został Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszy Promocji Kultury
Festiwal współfinansowany jest przez Polski Instytut Sztuki Filmowej

Partnerem Generalnym 15. Festiwalu NNW jest Energa z Grupy ORLEN
Za wsparcie Festiwalu dziękujemy również: Grupie PZU, Fundacji PKO Banku Polskiego, Fundacji BGK, Fundacji Grupy PKP
Partnerzy Instytucjonalni Festiwalu: Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego, Polska Fundacja Narodowa, Archiwa Państwowe, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

Patronem Medialnym Festiwalu jest Telewizja Polska S.A. oraz Polskie Radio i Polskie Radio 24
Dziękujemy również pozostałym Partnerom i Patronom Medialnym