„Rzadkością jest człowiek suwerenny” – takim cytatem z powieści węgierskiego pisarza Sandora Marai Anna Popek zaczęła Galę Otwarcia Festiwalu Filmowego NNW w Gdyni. Uznany na świecie twórca i wynalazca Janusz Kapusta został podczas gali uhonorowany Drzwiami do Wolności a aktorka Halina Łabonarska Platynowym Opornikiem. 16. edycja Festiwalu o drogach do wolności potrwa do poniedziałku 7 października.
„Mimo wszystko odbywa się 16. edycja naszego Festiwalu. Wiele osób pytało się – Arku, czy uda się zrobić ten Festiwal w tym roku? Udało się! Zaczynaliśmy wiele lat temu w czasach trudnych, festiwal zrodził się środowisku filmowców i zawsze to było miejsce gdzie spotykali się ludzie niezależni, zarówno w sztuce, jak i sposobie myślenia” – mówił dyrektor NNW Arkadiusz Gołębiewski – „Nie zatrzymujemy się. Dziś Festiwal jest czymś więcej niż polskim opowiadaniem o drogach do wolności. Otworzyliśmy się na kraje, ludzi, bohaterów, którzy mają podobne doświadczenia. Dowodem jest dużo filmowców i gości zza zagranicy: Węgier, Czech, Azerbejdżanu czy Albanii. Festiwal poszukuje też nowych form promocji młodych artystów. Po raz pierwszy będziemy pokazywać w tym roku etiudy studenckie”.
W czasie dzisiejszej Gali Otwarcia w Gdyńskim Centrum Filmowym zaprezentowano skrót filmów walczących o nagrody główne i specjalne Festiwalu oraz międzynarodowe jury. Zasiadają w nim aktor David Wurawa, Istvan Bellavics – dyrektor kolekcji publicznych i edukacji publicznej w kancelarii Parlamentu Węgierskiego, wenezuelski reżyser i scenarzysta Carlos Caridad Montero, reżyserka i scenarzystka Anna Ferens, producent filmowy Dariusz Dikti, Jan Ruman – redaktor naczelny Biuletynu Instytutu Pamięci Narodowej, dr Karol Nawrocki – prezes IPN i historyk, Lech Parell – Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, reżyser filmowy Grzegorz Pacek, Murad Ibrahimbayov – azerski producent filmowy czy Agota Varga węgierska reżyser i scenarzystka.
Podczas gali wręczono także pierwsze uhonorowania dla świadków historii i niepokornego twórcy – Drzwi do Wolności, Sygnetu Niepodległości i Platynowego Opornika.
Pierwszym laureatem Drzwi do Wolności został Janusz Kapusta – uznany na świecie polski artysta, rzeźbiarz i wynalazca. Podkreślał, że pomimo urodzenia się w małym miasteczku w Polsce, wylądował w Nowym Jorku, gdzie spędził 35 lat. „Polska jest krajem, do którego wróciłem, żeby podsumować siebie. Przez 50 lat ćwiczyłem wyobraźnię. Pewnie dzięki niej zrobiłem najwięcej rysunków w New Jork Times. W najbardziej wpływowej gazecie na świecie pojawiły się rysunki aż 27 Polaków, drudzy byli Rumuni z 6 rysunkami. Nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak jesteśmy ważni i wyjątkowi” – mówił Janusz Kapusta. Nagrodę wręczyła Magdalena Hajduk – Dyrektor Biura Nowych Technologii IPN
Kolejnym laureatem Drzwi do Wolności został ks. Bela Varga – węgierski ksiądz katolicki ale także polityk, poseł i marszałek Parlamentu Węgierskiego. Był działaczem węgierskiej opozycji antykomunistycznej. W imieniu Przewodniczącego Węgierskiego Zgromadzenia Narodowego, nagrodę odebrał pan István Bellavics – „Ksiądz działał na rzecz naszej wspólnej historii i przyjaźni. W erze mocarstw, kiedy uważało się, że małe narody nie mają prawa do istnienia – mówił, że jest wręcz przeciwnie. Dziś znowu jest czas małych narodów, które trzymają się razem. To ważne wyzwanie dla nas w XXI wieku”. Nagrodę wręczył Paweł Nowacki – wiceprezes stowarzyszenia Scena Kultury.
Sygnetem Niepodległości uhonorowano ks. Stanisława Brzóskę – ważną postać w historii Polski, w kontekście powstania styczniowego 1863 roku. Nagrodę odebrał Tadeusz Syka, reżyser filmowy, autor filmu „Powstaniec 1863” a wręczyła ją pani Małgorzata Żaryn. „Dwa lata temu na Festiwalu NNW nie mieliśmy nawet strony scenariusza tego filmu. Nie byłoby go, gdyby nie Akademia Filmowa Festiwalu NNW” – mówił Syka – „Dlatego dziękuję Akademii i wszystkim tym, dzięki którym ten film powstał. To pierwszy film fabularny, który jest owocem tego festiwalu.”
Za całokształt twórczości artystycznej Platynowy Opornik trafił do aktorki Haliny Łabonarskiej. Łabonarska ma na koncie wiele niezapomnianych ról, między innymi Barbary w „Nocach i dniach. Nagrodę odebrał w imieniu aktorki producent Maciej Pawlicki a wręczyła ją prof Olga Sommerová. „Znam Halinę, jako człowieka i aktorkę już od 40 lat. Jej ojciec został skatowany przez UB. To ją ukształtowało. Podobnie jak udział w strajku w stanie wojennym, działania z księdzem Popiełuszką. Jest wzorem dla nas wszystkich” – mówił Pawlicki.
Po gali odbyła się projekcja Filmu Otwarcia 16. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW „Ucieczka do Berlina” w reż. Martina Froyda i Jana Novaka. Galę uświetnił sowim występem duet Dominika Krassowska i Cezary Paciorek.