Antykomunistyczny opór na ekranach – rozmowa z dr. Petrem Blažkiem

Rozmowa z dr. Petrem Blažkiem, historykiem z Instytutu Badań Nad Reżimami Totalitarnymi i z Muzeum Pamięci XX wieku w Pradze, autorem wystawy historycznej Czeskiego Muzeum Narodowego otwartej w 2019 roku w domu rodzinnym Jana Palacha, jednym ze współorganizatorów Festiwalu Niezłomni a obetovani, który już po raz czwarty odbywa się w Pradze .

Jak festiwal NNW wpłynął na stworzenie podobnego medium w Czechach?

Festiwal NNW był bezpośrednią inspiracją dla praskiego festiwalu filmowego Nezlomní a obětovaní. Pierwsza edycja powstała w 2020 roku jako projekt nowego Muzeum Pamięci XX wieku. Naszym celem jest stworzenie międzynarodowej prezentacji filmów dokumentalnych poświęconych dramatycznym wydarzeniom i postaciom historycznym ubiegłego wieku. Tej jesieni odbywa się IV edycja, która w tym roku będzie poświęcona antykomunistycznemu oporowi nie tylko w Czechosłowacji, ale także w innych krajach bloku sowieckiego. W wydarzeniu uczestniczy obecnie szereg organizacji, w tym Instytut Polski w Pradze. W 2022 roku Arkadiusz Gołębiewski, któremu jesteśmy wdzięczni za ogromne wsparcie, otrzymał Nagrodę Praskiego Festiwalu.

Czy w swoim kraju widzi pan zapotrzebowanie na filmy historyczne? Czy Czesi chcą oglądać historię na dużym ekranie?

Czeska kinematografia doczekała się w ostatnich latach wielu znakomitych filmów historycznych, zarówno fabularnych, jak i dokumentalnych. Dużym zainteresowaniem publiczności cieszą się opowieści z okresu reżimów totalitarnych. Telewizja czeska produkuje duże seriale dokumentalne poświęcone m.in. ruchowi oporu antykomunistycznego, działalności tajnej policji komunistycznej czy podziemiu kulturalnemu.

Jak pan ocenia w roku 15-lecia Festiwal NNW, przez pryzmat swojej na nim obecności?

Można tu zobaczyć nie tylko świetne filmy z całego świata, ale także spotkać wiele osobistości i uczestniczyć w różnorodnych wydarzeniach kulturalnych. Dla mnie jako historyka szczególnie inspirujące są debaty i spotkania z ocalałymi. Przyjeżdżam do Gdyni od wielu lat i często towarzyszę czeskim gościom. Miałem tu okazję spędzić kilka dni z bohaterem czeskiego antykomunistycznego ruchu oporu Josefem Mašínem, który został uhonorowany jako prawdopodobnie najmłodszy uczestnik antynazistowskiego ruchu oporu. Jestem bardzo wdzięczny organizatorom za te wszystkie doświadczenia. Uważam Festiwal NNW za niezwykłą wizytówkę Polski.

Jak wybrzmiewa na NNW kino czeskie?

Czeskie filmy są dobrze przyjmowane na festiwalu. Niektóre z nich zostały nagrodzone. Festiwal często gości w Gdyni znakomitych czeskich reżyserów, takich jak Martin Vadas czy Olga Sommerová.

Rozmawiała Magdalena Łysiak